Diksiyon Alıştırmaları Ses Perdesi

Diksiyon Çalışmaları: SES PERDESİ Ses Perdesi Nedir?

Müzik & Şan terminolojisinde insanın ses çıkarırken kullandığı perdelere verilen addır. Türkçe'de pek yerleşmemiş olsa da evrensel dilde vocal register olarak bilinir.

öncelikle girtlağin pozisyonu , kullanimi gibi farkli kriterler dahilinde kategorize edilmiş ses perdelerini ve san ile ilgili bazi terimleri tanimak faydali olacaktir.

agir ve hafif mekanizmalar: insan sesi agir ve hafif olmak üzere iki mekanizmaya ayrilmistir , agir mekanizma bir insanin "pes" ses araliginin 2/3 sini kapsar ayni sekilde "hafif" mekanizma da "tiz" ses araliginin 2/3 sini kapsar. insan sesi bu mekanizmalar baglaminda farkli ses perdelerine ayrilir. gögüs ve kafa sesi daha çok agir mekanizmayi kullanirken mix ses (mezzo ses) ve falsetto daha çok hafif mekanizmayi kullanir.

1- gögüs sesi perdesi : günlük hayatta konusurken kullandigimiz ses perdesidir. ancak alçak , pes ve orta tonlari icra etmek için kullanilabilir. bas sarkicilar alçak, koyu tonlarina bu perde dahilinde ulasirlar.

2- kafa sesi perdesi: gögüs sesinin yüksek tonlara çikarken renk degistirmeye yönelmesi ile otomatikman kafa sesi devreye girer. kafa sesi kisinin orta ve tiz tonlari icra etmesine yarayan mekanizmadir. Yanliş kullanimi sese en çok zarar veren mekanizmadir çünkü hafif ve ağir mekanizmayi simultane kullanmaktadir. sesi isitmadan ya da ses sagliksizken kullanildiginda özellikle erkeklerde seste çatlamalara neden olur. Basit bir anlatim ile tenorler arialarda kullandiklari o vibrasyonlu klasik yüksek tonlari kafa sesi ile icra ederler. erkeklerde ve kadinlarda farkli sekilde ele alinmasi gerekir , çünkü bayanlarda bu perde ile falsetto perdesi arasindaki renk-tini korelasyonu, uyumu erkeklere nazaran daha fazladir. Yani bir erkegin kafa sesi ya da falsetto perdesi ile söyledigini anlamak bir bayanin kafa sesi ya da falsetto ile söyledigini anlamaktan çok daha kolaydir. (bu konuya "passaggio" basligi altinda daha genis deyilinilmiştir.)

3- falsetto perdesi: "ful ses" olarak adlandirilan gögüs ve kafa ses perdelerinin disinda birakilan bu ses perdesi erkeklerde renk ve kuvvet olarak diger ses perdelerine nazaran güçsüz ve soluktur. ne var ki bu ses perdesinin egitim ile etkin hale getirilmesi ve kafa sesi desteginin verilmesiyle alto , mezzo hatta soprano repertuari okuyabilen ve kontratenor olarak adlandirilan erkek sancilar vardir. ne var ki klasik tenorlerde "genellikle" (lirik,dramatik,helden vesayre) falsetto ses perdesi "full ses" e dahil olmadigi için ses araligina dahil edilmez. bayanlarda ise böyle bir kural yoktur. çünkü bu daha çok kadinlara bahsedilmis ve natural baglamda hemen hemen sadece bayanlarin etkin kullandiklari bir ses perdesidir. en yüksek tonlar ; sopranolar tarafindan falsetto perdesi ile icra edilir.

4- islik perdesi (whistle register): sadece koloratur sopranolar tarafindan çok yüksek - klimax tonlara (genellikle e6 - sol anahtari oktavinin iki oktav sonrasindaki soprano mi'si- üstündeki notalar) çikmak için kullanilabilen ses perdesidir. stabil sarki söylemek için elverisli degildir.

Diksiyon Çalışmaları

Aşağıdaki alıştırmalarda ses perdesini kolaylıkla değiştirme çalışmaları yapılacak ve geliştirilen yetenek konuşma metinlerine uyarlanacaktır.

a)Pes(kalın sesinizle) “do, re, mi ,fa, sol, la, si, do-- do, si, la, sol, fa, mi, re, do” kolaylaştırıncaya kadar tekrar ediniz. Aynı çalışmayı orta ve ince sesinizle tekrar ediniz.

b)Sırasıyla kalın, orta ve ince sesinizle peş peşe “do, re, mi” deyin. Aynı çalışmayı nota yerine selen ile yapın: “e e, e”, “a, a, a”, “ı, ı, ı”

c)Yakılan bir mumu dudakların çok yakınında tutun. (u) sesini şiddeti artırarak uzatın. Boğazınızdan çıkan ses ile rasgele notalama yapın. Mum ışığında titreme çok az olacaktır.

d) Kendi olağan sesinizle "a" ya da "ah" deyiniz. Sonra seslenmeyi, azar azar değiştirerek çıkabileceğiniz en tiz, inebileceğiniz en pes-kalın perdeye kadar sürdürün. Kendinize en uygun, en güçlü tını düzeyini bulmaya çalışın.

e) Aşağıdaki dörtlüğü, önce tekdüze sonra da, sesi, anlama göre dalgalandırarak okuyun.

Burası Muştur, Yolu Yokuştur

Giden gelmiyor, Acep Ne iştir.

f) Aşağıdaki cümleleri, ok işaretiyle gösterildiği gibi, sesin perdesini yükselterek ya da alçaltarak okuyun. Bu arada ses iniş çıkışındaki değişikliklerin söz içeriğiyle uygunluğuna dikkat edin.

Gelin­ buraya. Kaç ­ para ?

O mu ­ saçma. Çarpın­ ellerinizi.

Kaldırabilirsiniz  fakat dikkatle. Heyecanını sevdim ama çok yoruldum.
sanıyorum delili budur. Eminim­ başarabilirim.


d)Cümlelerin gerektirdiği duyguları kullanarak okuyun.

Yoruldum, umutsuzluğa kapıldım ve çok üzüldüm.

Seni vicdansız seni ! Bunun hesabını vereceksin.

Aman dikkat ! Çıngıraklı yılan var !

Bak hele ! Seni burada göreceğimi hiç ummuyordum.

Kaybedersem dayanamam gibi geliyor bana.




Diğer Diksiyon Çalışma Metinlerine Aşağıdaki Linkten Ulaşabilirsiniz.

Diksiyon Alıştırmaları - Diksiyon Çalışma Metinleri